Είναι στη φύση των πραγμάτων, συμβούλευε ο Νικολό Μακιαβέλι, να μην μπορείς να αποφύγεις έναν κίνδυνο δίχως να φορτωθείς έναν άλλον. Τον περασμένο Μάρτιο εκτιμήθηκε ορθά ότι η διαχείριση του κινδύνου κατάρρευσης του συστήματος υγείας καθιστούσε αναγκαίο ένα γενικευμένο lockdown παρά τις προφανείς οικονομικές επιπτώσεις που θα προκαλούσε.
Μια πανδημία αντιμετωπίζεται τόσο στο πεδίο της Δημόσιας Υγείας (κυρίως) όσο και στο πεδίο της ιατρικής περίθαλψης. Μόνο που Δημόσια Υγεία δεν είναι μόνο η τήρηση των μέτρων ατομικής υγιεινής και προστασίας. Ο αριθμός των μαθητών σε μια τάξη, η πληρότητα των μέσων μαζικής μεταφοράς, οι μαζικοί προληπτικοί εργαστηριακοί έλεγχοι, η εξαντλητική ιχνηλάτηση επαφών, οι στοχευμένες παρεμβάσεις στην κοινότητα και ιδιαίτερα σε ευάλωτους πληθυσμούς είναι Δημόσια Υγεία. Η ατομική ευθύνη δεν αναιρεί την υποχρέωση άσκησης δημοσίων πολιτικών με επιστημονική τεκμηρίωση και στα δυο πεδία. Όσο πιο ολοκληρωμένη και πολυεπίπεδη είναι η διαχείριση τόσο πιο καθαρό είναι το μήνυμα συμμόρφωσης που εκπέμπεται. Ο σεβασμός στην επιστημονική προσέγγιση, ο προσανατολισμός στην κοινότητα και η στάθμιση ανθρωπολογικών, κοινωνιολογικών, συμπεριφορικών και οικονομικών παραμέτρων προσδιορίζουν την αποδοτικότητα των σχετικών παρεμβάσεων. Ο βολονταρισμός της Πολιτικής Προστασίας δεν αρκεί…
Μετά την επιτυχή διαχείριση του πρώτου κύματος υπήρξε εφησυχασμός και κόπωση με αποτέλεσμα να χαθεί πολύτιμος χρόνος. Η αβεβαιότητα και η ασάφεια που χαρακτηρίζει την εξέλιξη της πανδημίας επιβάλλουν σχεδιασμό με βάση το χειρότερο σενάριο. Ο Καβάφης αναφέρεται στη ”μυστική βουή των πλησιαζόντων γεγονότων” (Σοφοί δε προσιόντων). Η βουή του δεύτερου κύματος όπως προκύπτει από τη διακύμανση των επιδημιολογικών μεγεθών Αυγούστου και Σεπτεμβρίου υποεκτιμήθηκε. Στις παλινωδίες και αμφισημίες του επιτελείου στη λήψη και παρακολούθηση εφαρμογής των μέτρων ιδιαίτερα στα πεδία του τουρισμού, των μεταφορών , της εκπαίδευσης και της προστασίας των ευάλωτων πληθυσμών προστέθηκε η καθυστερημένη και ελλειμματική εμπλοκή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας, η αδυναμία έγκαιρης στελέχωσης των νέων κλινών ΜΕΘ και η ανορθολογική κατανομή του λοιπού επικουρικού προσωπικού που προσελήφθη με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον αδικαιολόγητα υψηλό αριθμό προσλήψεων προσωπικού γενικών καθηκόντων αντί για νοσηλευτές και τεχνολόγους εργαστηρίων. Τώρα που το σύστημα υγείας χρειάστηκε να δοκιμαστεί, αποδείχτηκε ότι δεν είχε προετοιμαστεί.
Δημόσιες πολιτικές και ατομική ευθύνη δρουν συμπληρωματικά. Πειστικές και επιστημονικά τεκμηριωμένες δημόσιες πολιτικές χωρίς αντιφατικά μηνύματα χτίζουν σχέσεις εμπιστοσύνης κράτους πολιτών και συμβάλλουν στη συμμόρφωση με τις κατευθύνσεις. Χωρίς να υποβαθμίζεται η αξία της ατομικής ευθύνης (οι εικόνες της Παρασκευής δε θύμιζαν χώρα σε συνθήκες πανδημίας), η επίμονη επίκλησή της μόνο παιδαγωγικό χαρακτήρα δεν έχει. Περισσότερο σε αναζήτηση άλλοθι παραπέμπει για τις αστοχίες, τις παλινωδίες, τις αμφισημίες και τις καθυστερήσεις που υπήρξαν.
Κώστας Διαμαντόπουλος
Οδοντίατρος, MSc, πρώην Διοικητής Γενικού Νοσοκομείου Ηλείας, μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Management Υπηρεσιών Υγείας
