Νέο κεφάλαιο για την αποτρεπτική ισχύ της χώρας, αλλά και το εγχώριο επιχειρείν άνοιξε η συνεδρίαση του ΚΥΣΕΑ στα μέσα της εβδομάδας, η οποία άναψε το πράσινο φως όχι μόνο για την πρόσκτηση της τέταρτης φρεγάτας FDI (Belharra) από το Πολεμικό Ναυτικό, αλλά και συνολικά για τον Μακροπρόθεσμο Προγραμματισμό Αμυντικών Εξοπλισμών των Ενόπλων Δυνάμεων 2025-2036, για τις ανάγκες του οποίου θα διατεθούν τουλάχιστον 25 δισ. ευρώ τα επόμενα δώδεκα χρόνια.
Σε μια περίοδο ιστορικών γεωπολιτικών μεταβολών, αλλά και ενεργών προκλήσεων τόσο για την Ευρώπη όσο και για την Ελλάδα, η αμυντική θωράκιση καθίσταται κάτι περισσότερο από κυβερνητική προτεραιότητα, θέτοντας παράλληλα σε νέα βάση τόσο το αμυντικό δόγμα όσο και τις ταχύτητες ανάπτυξης αμυντικών συστημάτων από την ελληνική ιδιωτική πρωτοβουλία.
Ταυτόχρονα, η πρόκληση ανάπτυξης οπλικών συστημάτων made in Greece δεν είναι ασύνδετη με το ευρωπαϊκό πακέτο των 800 δισ. ευρώ για τον επανεξοπλισμό της Ε.Ε. («Re-Arm Europe»), με δεδομένο ότι οι Βρυξέλλες επιθυμούν την ανάπτυξη αμιγώς ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας αποκλείοντας σε αυτή την προοπτική τρίτες χώρες. Υπό αυτό το πρίσμα, ΗΠΑ, Ισραήλ, Κίνα και άλλες ηγέτιδες του χώρου μένουν σε πρώτη φάση εκτός νυμφώνος, ενώ αδιαπραγμάτευτη θεωρείται για την ελληνική πλευρά η μη συμμετοχή της Τουρκίας, με τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια να αναδεικνύει ως απαγορευτική αυτή την πτυχή με κάθε ευκαιρία.
Στην ψηφιακή εποχή
Στον αντίποδα, η δυνατότητα σύμπραξης ελληνικών εταιρειών με κολοσσούς του κλάδου, ακόμη και αν αυτοί εδράζονται σε τρίτες χώρες, ανοίγει ένα ακόμη παράθυρο για την Αθήνα, που επιθυμεί να μην αφήσει καμία επενδυτική ευκαιρία ανεκμετάλλευτη. Αλλωστε, πέρα από την έξαρση του αναθεωρητισμού διεθνώς, επιταχυντής για την επόμενη μέρα των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων και την προμήθειά τους με νέα όπλα αποτέλεσε και η «μνημονιακή καθήλωση», όπως περιγράφεται από τους καλά γνωρίζοντες, δηλαδή η παντελής έλλειψη παραγωγής και προμήθειας αμυντικού εξοπλισμού για τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις την προηγούμενη 15ετία, αφήνοντας πίσω τις αποτρεπτικές δυνατότητες της χώρας.
Οι παραπάνω συνθήκες, σε συνδυασμό με την «υπαρκτή απειλή», κατά τον υπουργό Εθνικής Αμυνας Νίκο Δένδια, ο οποίος αναφέρεται εμμέσως στην τουρκική επιθετικότητα, είχαν ως αποτέλεσμα τον σχεδιασμό για πρώτη φορά ενός Μακροπρόθεσμου Προγραμματισμού Αμυντικών Εξοπλισμών (ΜΠΑΕ), όπου αποτυπώνονται αφενός οι τρέχουσες ανάγκες, αλλά και οι αλλαγές στη φύση του πολέμου που έχει περάσει στην ψηφιακή εποχή και τον 21ο αιώνα.
Σύμφωνα με το 12ετές εξοπλιστικό πλάνο της κυβέρνησης, περισσότερα από 25 δισ. ευρώ θα διατεθούν προς τέσσερις βασικές κατευθύνσεις, με τελικό ζητούμενο το 2030 να υπάρχει ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο ως προς την αντιμετώπιση απειλών σε όλα τα επίπεδα, σε ξηρά, θάλασσα και αέρα και με οπλικά συστήματα νέας τεχνολογίας, εμφανίζοντας εικόνα άτρωτης χώρας.
25 δισ. ευρώ στην αφετηρία
Με κριτήριο άλλωστε να μην «ψωνίζουμε από το ράφι» άλλων χωρών, το υπουργείο Εθνικής Αμυνας έχει προχωρήσει στην ίδρυση του Ελληνικού Κέντρου Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), αποβλέποντας έτσι σε ένα αμιγώς ελληνικό αμυντικό οικοσύστημα, βασισμένο σε μεγάλο μέρος στην καινοτομία, με δεδομένο το βατό κόστος επενδύσεων για Ελληνες επιχειρηματίες, αλλά και το υψηλά καταρτισμένο ελληνικό επιστημονικό δυναμικό.
Ηδη, η προίκα των 25 δισ. ευρώ του νέου εξοπλιστικού προγράμματος αφήνει χώρο τουλάχιστον 4,5 δισ. για την ελληνική αμυντική βιομηχανία, ενώ αποκλείεται να επαναξιολογηθούν οι ανελαστικές υποχρεώσεις της χώρας από τα εξοπλιστικά προγράμματα του παρελθόντος (ύψους 10-12 δισ. ευρώ), ανοίγοντας ακόμη περισσότερο τη βεντάλια των ελληνικών δυνητικών επενδύσεων.
Εξάλλου, την επέκταση του νέου εξοπλιστικού προγράμματος επέτρεψε η χρήση από την Αθήνα της ρήτρας διαφυγής της Ε.Ε., εξασφαλίζοντας, κατά πληροφορίες, 3 δισ. ευρώ. Επιπρόσθετα, νέες δυνατότητες περαιτέρω αναβάθμισης της αποτρεπτικής ισχύος στο μέλλον δημιουργεί και ο ρυθμός ανάπτυξης που, αν αυξάνεται προοδευτικά, θα επιτρέπει μεγαλύτερες εισροές υπέρ του εξοπλισμού των Ενόπλων Δυνάμεων.
Τα νέα όπλα
Συνεκτιμώντας τόσο τις δημοσιονομικές δυνατότητες όσο και τις νέες εξελίξεις στο πεδίο του πολέμου, ο Μακροπρόθεσμος Προγραμματισμός των Ενόπλων Δυνάμεων προβλέπει, σύμφωνα με πληροφορίες, μια σειρά από νέα όπλα στρατηγικού χαρακτήρα, ανάμεσα στα οποία:
– Η «Ασπίδα του Αχιλλέα», η οποία περιλαμβάνει 5 επίπεδα: την αντιπυραυλική, αντιαεροπορική, αντι-drone, αντιπλοϊκή και ανθυποβρυχιακή προστασία του συνόλου της ελληνικής επικράτειας. Συγκεκριμένα, με τη δημιουργία του συνεκτικού και πολυεπίπεδου θόλου προστασίας της «Ασπίδας» αποδεσμεύονται ο στόλος νέων φρεγατών και άλλες ναυτικές μονάδες, όπως και τα μαχητικά αεροσκάφη από τη χωρική υπεράσπιση, ενώ στρέφονται στην αποκλειστική αποστολή τους.
– Σύγχρονο Πολεμικό Ναυτικό με τουλάχιστον 10 σύγχρονες φρεγάτες (4 FDI, 2 ή και περισσότερες FREMM και 4 εκσυγχρονισμένες ΜΕΚΟ) σε συνδυασμό με το πρόγραμμα συμπαραγωγής των φρεγατών Constellation. Ειδικότερα, οι 3 εκ των 4 φρεγατών FDI θα φέρουν στρατηγικά όπλα, επαυξάνοντας στον μέγιστο βαθμό τις επιχειρησιακές δυνατότητες του Πολεμικού μας Ναυτικού. Δυνατότητες που θα επαυξηθούν περαιτέρω με τα σύγχρονα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα Romeo, τα οποία προμηθεύεται ήδη η Ελλάδα, καθώς 3 έχουν παραληφθεί και 4 θα ενταχθούν στο εγγύς μέλλον. Παράλληλα, σχεδιάζεται ο εκσυγχρονισμός υποβρυχίων και πυραυλακάτων με πρόσκτηση νέων σκαφών.
■ Πολεμική Αεροπορία με 200 μαχητικά αεροσκάφη 4,5ης και 5ης γενιάς (F-35, Rafale, F-16 Viper). Στον σχεδιασμό προβλέπεται αρκετά από αυτά να φέρουν στρατηγικά όπλα, όπως και να ανεφοδιάζονται από ιπτάμενα τάνκερ, σύμφωνα με τον σχεδιασμό που βρίσκεται σε τελική φάση, ώστε η ελληνική Πολεμική Αεροπορία να έχει επαυξημένες δυνατότητες όσον αφορά την ακτίνα δράσης της.
■ Στρατός Ξηράς με πλήρεις δυνατότητες αξιοποίησης drones (αναγνώρισης και επιθετικών) καθώς και συστημάτων αντι-drone για την αντιμετώπιση εχθρικών UAVs, και εξοπλισμένος με σύγχρονα ελικόπτερα (Black Hawk, Apache, Cobra). Πέρα από τα νέα όπλα, ωστόσο, στον προγραμματισμό του Πενταγώνου έχει ενταχθεί και ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων μεταφορικών μέσων με αντικατάσταση όσων η ηλικία τους ξεπερνά σήμερα τα 40 έτη.
■ Πρόγραμμα «Σύγχρονος Μαχητής» για την αναβάθμιση του ατομικού εξοπλισμού στον Στρατό Ξηράς. Ειδικότερα, η αρχιτεκτονική της αναβάθμισης προκειμένου να ανταποκριθεί ο «Μαχητής» στο σύγχρονο και διαρκώς μεταβαλλόμενο πεδίο μάχης στηρίζεται σε πέντε επίπεδα: στην επιβίωση, στην επικοινωνία, στην επίγνωση, στην ευελιξία και την ισχύ πυρός.
■ Σύγχρονες δυνατότητες επικοινωνιών με την αξιοποίηση σύγχρονου γεωστατικού δορυφόρου στρατιωτικών επικοινωνιών, καθώς και κινητών μονάδων δορυφορικής επικοινωνίας, οι οποίες θα διασυνδέονται με ενοποιημένα συστήματα Διοίκησης και Ελέγχου (C2).
■ Επέκταση δυνατοτήτων στο πεδίο του ηλεκτρονικού πολέμου, όπως και του κυβερνοπολέμου, με τις νεοσύστατες Μονάδες 1864 και 1821. Οι μονάδες αυτές, στελεχωμένες από άριστα εκπαιδευμένο προσωπικό και με την πρόσκτηση νέων συστημάτων επιτήρησης και παρεμβολής, όπως και με συστήματα ανίχνευσης απειλών σε πραγματικό χρόνο, αποκτούν δυνατότητες διεξαγωγής τόσο αμυντικών όσο και επιθετικών επιχειρήσεων.
■ Επένδυση στην ανάπτυξη τεχνολογίας και την καινοτομία. Το Ελληνικό Κέντρο Αμυντικής Καινοτομίας (ΕΛΚΑΚ), σε συνεργασία με τον νέο ΣΤ’ Κλάδο του ΓΕΕΘΑ, προωθεί δράσεις που φέρνουν τις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις στο επίκεντρο της παγκόσμιας αμυντικής καινοτομίας. Ηδη έχει εγκατασταθεί το ελληνικής σχεδίασης αντι-drone σύστημα «Κένταυρος» σε φρεγάτες του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη έργα για την ανάπτυξη μη επανδρωμένων σκαφών και αεροσκαφών, συστημάτων επιτήρησης και διαχείρισης μάχης.
Πάνω από €4,5 δισ. σε ελληνικά χέρια
Το εύρος της μεταρρύθμισης στις Ε.Δ., αλλά και το ευρωπαϊκό χρηματοδοτικό πλαίσιο που δρομολόγησαν οι πρωτόγνωρες γεωπολιτικές αλλαγές συνθέτουν, την ίδια ώρα, ένα ευοίωνο επενδυτικό τοπίο για το εγχώριο επιχειρείν, μέρος του οποίου έχει ήδη διεκδικήσει μερίδιο στην εγχώρια, αλλά και τη διεθνή αγορά.
Το παράδειγμα της Theon Sensors, με εξειδίκευση στα οπτοηλεκτρονικά και τα συστήματα νυχτερινής και θερμικής όρασης, που αποτελεί μέρος του EFA GROUP και με σαφή εξαγωγικό προσανατολισμό (κατά 90%), αποτελεί μία από τις εγχώριες περιπτώσεις εταιρειών που θα μπορούσαν να διαδραματίσουν ρόλο στην νέα εποχή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Διακριτό αποτύπωμα στον χώρο των επικοινωνιών και των ηλεκτρονικών διατηρεί από το παρελθόν και η Intracom Defense Electronics (IDE).
Στη λίστα με τις εγχώριες εταιρείες στον τομέα της άμυνας περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η Μevaco, η οποία κατασκευάζει μεταλλικά μέρη ως υποκατασκευαστής, η Σιαμίδης, με παρουσία στην παραγωγή ατομικού εξοπλισμού στρατιώτη και εξαγωγές στη Σουηδία, όπως και η EFA Ventures που παρέχει υπηρεσίες υποστήριξης συστημάτων. Επιπλέον, εξαγωγική δραστηριότητα διαθέτουν εταιρείες όπως η EODH, η Scytalys, της οποίας τα συστήματα διοίκησης και ελέγχου χρησιμοποιούνται από πολλές χώρες του εξωτερικού, έχοντας καταφέρει να μπει στην εφοδιαστική αλυσίδα σημαντικών εταιρειών όπως η Lockheed Martin. Στην πλειοψηφία τους πρόκειται για εταιρείες που κατάφεραν να διεισδύσουν σε πολλές και δύσκολες αγορές με προϊόντα υψηλής τεχνολογίας και ποιότητας.
Τα ναυπηγεία
Πέρα από την εξαγωγική δραστηριότητα, καταλυτική για την εγχώρια ναυπηγική βιομηχανία θα αποβεί τα επόμενα χρόνια η δραστηριότητα εκσυγχρονισμού του στόλου, καθώς πληροφορίες θέλουν τους επιτελείς του Πενταγώνου να διερευνούν τις δυνατότητες αξιοποίησης των περισσότερων ναυπηγείων (Σκαραμαγκά, Ελευσίνας, Σαλαμίνας και Χαλκίδας).
Το γεγονός ότι τόσο τα Ναυπηγεία Ελευσίνας όσο και αυτά του Σκαραμαγκά διαθέτουν εγκαταστάσεις συντήρησης και ανακατασκευής για πλοία και οπλικά συστήματα δημιουργούν τις προϋποθέσεις δημιουργίας ενός περιφερειακού hub, στοιχείο που ενσωματώνουν οι προτάσεις συμπαραγωγής φρεγατών και πλοίων επιφανείας, όπως αυτή που κατέθεσε πρόσφατα προς την ελληνική κυβέρνηση η γαλλική Naval. Διάθεση συμπαραγωγής και ένταξης σε προγράμματα στρατιωτικών οχημάτων φέρεται να εμφανίζει η Metlen Defense (πρώην ΜΕΤΚΑ), η οποία διαθέτει πολυετή εμπειρία συνεργασίας με γερμανικές και αμερικανικές εταιρείες (KMW – Krauss-Maffei Wegmann), στοιχείο που ενισχύει τις προοπτικές ένταξής της στο πρόγραμμα ReArm Europe.
Πέρα από την αμιγώς ιδιωτική πρωτοβουλία, πάντως, το αποτέλεσμα της συμμετοχής της ΕΑΒ στο πρόγραμμα αναβάθμισης των F-16 στο επίπεδο Viper φέρνει πιο κοντά το ενδεχόμενο σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ιδίως για την Πολεμική Αεροπορία. Ηδη, η προώθηση της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας επικαιροποιεί τη συζήτηση για την επόμενη μέρα της ΕΑΣ, της ΕΑΒ και της ΕΛΒΟ. Ιδίως για την ΕΑΒ, στρατιωτικοί κύκλοι εκτιμούν ότι θα μπορούσε να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στο επίπεδο της συντήρησης των μαχητικών αεροσκαφών, δεδομένης της τεχνογνωσίας των προηγούμενων ετών. Τέλος, ενδιαφέρον για την είσοδό του στο αμυντικό κλάδο φέρεται να έχει εκδηλώσει εσχάτως και ο όμιλος Viohalco.
