Σκάνδαλα διαφθοράς, «ξέπλυμα» αυταρχικών κρατών, ντόπινγκ, γεωπολιτικές διενέξεις.
Στους καιρούς της κλιματικής αλλαγής, είναι «ένοχοι» και για το βαρύ αποτύπωμα άνθρακα που έχουν.
Όμως το Παρίσι -διοργανώτρια πόλη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024, σε λιγότερο από ένα χρόνο- υπόσχεται δραστικές αλλαγές, τουλάχιστον ως προς το τελευταίο.
«Το Παρίσι 2024 σκοπεύει να παραδώσει τους πρώτους Αγώνες που θα ευθυγραμμίζονται με τους στόχους της Συμφωνίας του Παρισιού για το Κλίμα», ανέφερε από το 2015 κιόλας, όταν η γαλλική πρωτεύουσα κατέθεσε επίσημα την υποψηφιότητά της.
Οκτώ χρόνια μετά, υπόσχεται στην επίσημη ιστοσελίδα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 ότι «θα είναι διαφορετικοί από οποιονδήποτε άλλο στην ιστορία», προσφέροντας όχι μόνο έντονες συγκινήσεις και θέαμα, αλλά και αειφορία.
«Μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα, το Παρίσι 2024, ο φορέας που διοργανώνει τη μεγαλύτερη εκδήλωση στον κόσμο, ανταποκρίνεται στις ευθύνες του», υπογραμμίζεται στο κείμενο.
«Ενθαρρύνουμε την εξοικονόμηση ενέργειας, την καινοτομία και τη δημιουργικότητα για να αναπτύξουμε νέους τρόπους εργασίας και να φέρουμε μια νέα εποχή στη διοργάνωση των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων».
«Θέλουμε να βοηθήσουμε να επιταχυνθεί ο ρυθμός της περιβαλλοντικής μετάβασης στον αθλητισμό», επισημαίνεται, «και στις μεγάλες διοργανώσεις».
Στον σχεδιασμό, όλα δείχνουν πράγματι καλώς.
Για να ελαχιστοποιηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από νέα κατασκευαστικά έργα για τα αγωνίσματα, αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν σε ποσοστο 95% υπάρχοντες ή προσωρινοί χώροι.
«Νυν υπέρ πάντων»… οι Αγώνες
Για τον λόγο αυτό, θα επιστρατευτούν ακόμη και κτίρια-ορόσημα του Παρισιού.
Το Γκραν Παλαί στα Ηλύσια Πεδία για παράδειγμα -ένα μνημείο της Μπελ Επόκ- θα φιλοξενήσει για παράδειγμα τους αγώνες ξιφασκίας και Τάε Κβον Ντο.
Οι αγώνες beach volley θα γίνουν στο Σαν ντε Μαρς, στο παρισινό Πεδίον του Άρεως τουτέστιν, με θέα τον Πύργο του Άιφελ.
Τα ιππικά αθλήματα θα γίνουν στους περίφημους κήπους των Βερσαλλιών.
Μόλις δύο νέες αθλητικές εγκαταστάσεις θα κατασκευαστούν μέχρι το 2024: το νέο Κέντρο Υγρού Στίβου και το Paris Arena II, μια αθλητική εγκατάσταση 8.000 θέσεων.
Το παρισινό Ολυμπιακό Χωριό, που στήνεται στο Σεν-Σαιν-Ντενί, στη βόρεια περιοχή του Παρισιού και δίπλα στον ποταμό Σηκουάνα, προορίζεται επίσης να γίνει σημείο αναφοράς για τη βιώσιμη διαχείριση.
Αν και η γαλλική πρωτεύουσα πλήττεται από καύσωνες -ειδικά τους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο -περίοδος διεξαγωγής των Αγώνων- οι χώροι διαμονής των εθνικών αποστολών δεν θα έχουν κλιματισμό.
Θα δροσίζονται μέσω ενός υπόγειου συστήματος ψύξης νερού, που θα διατηρεί την εσωτερική θερμοκρασία μεταξύ 23 και 26 βαθμών Κελσίου.
Το αποτύπωμα του άνθρακα έχει υπολογιστεί ακόμη και στα 13 εκατομμύρια γεύματα που υπολογίζεται ότι θα σερβιριστούν.
Τα προϊόντα έχει προγραμματιστεί να προέρχονται από παραγωγούς σε ακτίνα 250 χιλιομέτρων από τους Ολυμπιακούς χώρους, με διπλασιασμό των χορτοφαγικών επιλογών στο μενού.
Μετά το τέλος των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων, η έκταση των 0,5 τετραγωνικών χιλιομέτρων που καλύπτει το Ολυμπιακό Χωριό θα μετατραπεί σε μια νέα οικιστική και εμπορική περιοχή.
Θα έχει «μηδέν εκπομπές άνθρακα» -όπως διαφημίζεται- και 6.000 κατοίκους, οι πρώτοι από τους οποίους αναμένεται να εγκατασταθούν εκεί το 2025.
Δίνοντας το στίγμα
Χρήση 100% ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, κυκλική οικονομία, φιλικά προς το περιβάλλον μέσα μαζικής μεταφοράς για τους θεατές, προστασία της βιοποικιλότητας και ορθή διαχείριση νερού είναι μερικές μόνο από τις υποσχέσεις Οργανωτικής Επιτροπής Παρίσι 2024 (COJO).
Στα σχέδια επί χάρτου έχει τη σύνδεση όλων των χώρων των Αγώνων με το δημόσιο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και την κατάργηση χρήσης ντίζελ.
Σήμερα για παράδειγμα ο φωτισμός στο Σταντ ντε Φρανς, το εθνικό στάδιο της Γαλλίας, τροφοδοτείται από γεννήτριες που λειτουργούν με πετρέλαιο.
Για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, θα προκριθούν τα βιοκαύσιμα και ο «μαύρος χρυσός» θα υποβιβαστεί σε έσχατη εφεδρεία.
Η διάταξη των αγωνιστικών χώρων σχεδιάζεται εν τω μεταξύ με γνώμονα ώστε οι μετακινήσεις από και προς αυτούς να μην υπερβαίνει για το 85% των συμμετεχόντων αθλητών και αντιπροσωπειών τη μισή ώρα.
Το 80% των αγωνιστικών χώρων, που φιλοξενούν 22 αθλήματα, θα βρίσκονται σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων από το Ολυμπιακό Χωριό, μειώνοντας έτσι σημαντικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Σε επίπεδο θεατών, τα σχέδια της COJO είναι οι μετακινήσεις μεταξύ των αγωνιστικών χώρων να γίνονται 100%, με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή με τα πόδια…
Αυτά τουλάχιστον θεωρητικά και πιθανόν με κάποιου τύπου «πριμοδότηση» μέσω εφαρμογών για κινητά, ως παροχή κινήτρου.
Η δε κυκλική οικονομία, αναφέρεται, θα εφαρμοστεί όπου είναι δυνατόν.
Ακόμη και στην αξιοποίηση μετά τους Αγώνες περίπου 42.000 καρεκλών, 10.000 τραπεζιών γραφείου και 6.000 ραφιών που θα χρησιμοποιηθούν κατά τη διεξαγωγή τους.
Τα τρία τέταρτα προορίζονται για μεταπώληση ή δωρεές. Άλλα θα ανακυκλωθούν και κάποια θα διαλυθούν για την κατασκευή άλλων προϊόντων.
Υψηλές προσδοκίες….
Κατά τους διοργανωτές, το Παρίσι 2024 θέλει να αφήσει πίσω του μια κληρονομιά για πολλά χρόνια ακόμα και για πολλούς Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η φράση «ιστορικοί για το κλίμα» για τους Αγώνες επαναλαμβάνεται συχνά από τα πλέον επίσημα χείλη.
Από τον πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής, Τονί Εστανγκέ, μέχρι την σοσιαλίστρια δήμαρχο του Παρισιού, Αν Ινταλγκό.
Δεδηλωμένος στόχος είναι το αποτύπωμα άνθρακα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2024 να είναι το μισό συγκριτικά με εκείνους στο Λονδίνο το 2012 και στο Ρίο το 2016.
Κατά τη διεξαγωγή τους, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) είχαν φτάσει αντίστοιχα τα 3,4 εκατομμύρια και 3,6 εκατομμύρια τόνους.
Το Παρίσι έχει βάλει τον «πήχη» στα 1,5 εκατομμύρια τόνους CO2.
Ήτοι 0,4 εκατομμύρια τόνους λιγότερο από τους Αγώνες του Τόκιο, το 2021, που έγιναν εν μέσω πανδημίας COVID-19 και απουσία θεατών.
Με μια ειδοποιό διαφορά ωστόσο…
Ενώ ο «λογαριασμός» ρύπων της μεγάλης γιορτής του αθλητισμού γινόταν μέχρι τώρα μετά τη λήξη τους, το Παρίσι έχει επιλέξει να κάνει έναν διαφορετικό υπολογισμό.
Για την ακρίβεια… προϋπολογισμό των εκπομπών άνθρακα, λαμβάνοντας υπόψη τρεις βασικές κατηγορίες.
Τις μετακινήσεις κατά 34%, τις κατασκευές κατά 33% και τα υπόλοιπα σε υπηρεσίες, όπως τη διανομή, την ασφάλεια, την επιμελητειακή υποστήριξη και την τροφοδοσία.
Ήδη από τον περασμένο Μάιο, πάντως, οι υπεύθυνοι ανέκρουσαν πρύμνα στην υπόσχεση για τη διοργάνωση των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων με «θετική συμβολή στο κλίμα».
Κοντολογίς, ότι θα εξοικονομούνταν περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από όσες θα παράγονταν κατά τη διεξαγωγή τους.
Ως «χρυσή» δικλείδα ασφαλείας συνεχίζουν, παρ’ όλα αυτά να εστιάζουν στις αντισταθμίσεις άνθρακα.
Σε αυτό το πλαίσιο, «ξεκινώντας το 2021» -όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του Παρίσι 2024, «οι προσπάθειες περιλαμβάνουν έργα δέσμευσης άνθρακα, που προσπαθούν να αποκαταστήσουν και να προστατέψουν δάση και ωκεανούς».
Έργα όπως «εγκαταστάσεις πιο φιλικών προς το περιβάλλον καυστήρων ξύλου σε σπίτια» και πρόσθετες παρεμβάσεις, όπως δενδροφυτεύσεις.
…. μεγάλος σκεπτικισμός
Η πρακτική αυτή θεωρείται ωστόσο αμφιλεγόμενη. Πολλοί ειδικοί και περιβαλλοντικές οργανώσεις τη χαρακτηρίζουν greenwashing.
«Πράσινο ξέπλυμα», δηλαδή, καθώς ο πραγματικός αντίκτυπος ανάλογων μεθόδων είναι δύσκολο να υπολογιστεί.
«Η μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για να καταλήξουμε στον στόχο των 1,5 εκατομμυρίων τόνων CO2 δεν έχει δημοσιοποιηθεί, επομένως δεν γνωρίζουμε σε ποια σενάρια βασίζεται», λέει χαρακτηριστικά στο δίκτυο France24 ο Αλεξάντρ Ζολί, ειδικός αναλυτής σε θέματα ενέργειας και κλίματος στο Éclaircies, μια ομάδα ειδικών στην οικολογική μετάβαση.
«Δεν γνωρίζουμε πού βρισκόμαστε σήμερα με τον προϋπολογισμό άνθρακα και τι έχει ήδη καταναλωθεί», επισημαίνει, επικρίνοντας την Οργανωτική Επιτροπή Παρίσι 2024 για «αδιαφάνεια».
Υπάρχουν ήδη πολλά «μελανά» σημεία στη διοργάνωση.
Για την κατασκευή του Κέντρου Τύπου των Ολυμπιακών Αγώνων στη γαλλική πρωτεύουσα, φερ’ ειπείν, κόπηκαν δέντρα 40 ετών.
Όμως το πλέον ακανθώδες θέμα αποτελούν κατά τους ειδικούς οι μετακινήσεις και τα ταξίδια.
Όχι απλά μεταξύ των αγωνιστικών χώρων, αλλά από και προς τη γαλλική πρωτεύουσα.
Τόσο των εθνικών αντιπροσωπειών, όσο κυρίως των εκατομμυρίων θεατών, από διάφορες χώρες του πλανήτη.
Μια πρώτη πλήρης εικόνα ως προς αυτές δεν αναμένεται πριν από τα τέλη του 2023, με συγκεντρωτικά στοιχεία για τις πωλήσεις αεροπορικών εισιτηρίων.
Μελέτη από το 2021 εν τω μεταξύ, που δημοσιεύτηκε στην επιστημονική επιθεώρηση Nature, ανέφερε ότι για να γίνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες πιο βιώσιμοι θα πρέπει να μειωθεί «σημαντικά το μέγεθος της διοργάνωσης», να υπάρξει εναλλαγή «μεταξύ των ίδιων πόλεων» και να εφαρμόζονται «ανεξάρτητα πρότυπα βιωσιμότητας».
«Η αειφορία παραμένει μια ασαφής έννοια στους Ολυμπιακούς Αγώνες και γενικότερα στις μεγάλες εκδηλώσεις», ανέφεραν οι συντάκτες της.
«Σε κάθε Ολυμπιακούς Αγώνες υπάρχει πλέον ο ισχυρισμός ότι είναι βιώσιμοι, αλλά όλοι αποτυγχάνουν να δώσουν έναν συνεκτικό ορισμό ή μοντέλο για ανεξάρτητη αξιολόγηση».
